Fobia szkolna, czyli co warto wiedzieć zanim zadzwoni pierwszy dzwonek?

Rozpoczęcie przez dziecko pierwszej klasy podstawowej jest dla rodziców szczególną chwilą. Mają oni bowiem świadomość, że ich pociecha wkracza właśnie w nowy etap życia – na kilkuletnią, a czasem nawet kilkunastoletnią ścieżkę edukacji. Wiąże się to ze stopniowym poznawaniem siebie i świata, pochłanianiem wiedzy, poszerzaniem myślowych horyzontów czy szukaniem swoich mocnych stron. Jednocześnie rodzice są świadomi tego, że ich pociecha będzie stykać się ze zjawiskami rywalizacji, agresji, a nawet przemocy. Zwłaszcza wrażliwe dzieci mają problem, by odnaleźć się wśród głośnych i przebojowych rówieśników. Jakiekolwiek problemy mogą skutkować niechęcią chodzenia do szkoły i unikaniem lekcji. Mówi się wówczas o występującej fobii szkolnej.

Co to jest fobia szkolna i jak ją rozpoznać?

Fobia szkolna nie jest oficjalną jednostką chorobową i nie można znaleźć jej w klasyfikacjach zaburzeń psychicznych. Funkcjonuje ona jako termin potoczny, ale doskonale rozumiany intuicyjnie. Chodzi o przypadki, kiedy dziecko unika chodzenia do szkoły. Przykładowo, w piątek może tryskać energią i humorem, a w niedzielę wieczorem zaczyna ono skarżyć się na bóle brzucha, głowy czy osłabienie. Nie oznacza to symulacji – dziecko realnie może czuć nieprzyjemne dla siebie objawy fizyczne, które są manifestacją jego lęków i obaw. Nieco inaczej wygląda to u starszych dzieci. Nastolatkowie mogą często opuszczać lekcje i chodzić na tzw. wagary, co czasem wiąże się z sięganiem po alkohol i używki lub wręcz działaniami przestępczymi. Tak naprawdę u podłoża fobii szkolnej leżą zaburzenia lękowe i nerwicowe. Mogą one oznaczać, że dziecko nie radzi sobie w szkole (zarówno na poziomie społecznym, jak i edukacyjnym), doświadcza agresji (np. ze strony rówieśników lub starszych uczniów) lub ma różnego typu kompleksy i nie potrafi dopasować się do szkolnej rzeczywistości. Powodów może być naprawdę wiele.

Jak zapobiegać rozwojowi fobii szkolnej u dziecka?

Aby pomóc swojemu dziecku odnaleźć się w szkolnej rzeczywistości, należy przede wszystkim dużo z nim rozmawiać. Zachęcać do opowiadania o rówieśnikach i lekcjach. Jeśli mały uczeń nie radzi sobie z jakimiś zagadnieniami – należy mu je spokojnie wytłumaczyć. Zbudowanie zaufania u dziecka jest kluczowe, co potwierdzają liczne artykuły w internecie, jak choćby to użyteczne źródło informacji. Jeśli bowiem wystąpią w przyszłości jakieś problemy, wówczas w pierwszej kolejności dziecko zwróci się po pomoc do rodziców. Warto również swoje dziecko obserwować. Pierwsze objawy fobii szkolnej mogą być subtelne i zupełnie niealarmujące. Oczywiście, istotne jest także, by pozostawać z nauczycielem-wychowawcą w kontakcie, regularnie chodzić na wywiadówki i pytać o zachowanie dziecka w szkole. Jeśli rodzic dostrzeże niepokojące sygnały, powinien podzielić się swoimi obawami z nauczycielem, który może też przedstawić własną perspektywę i zaproponować konkretne rozwiązania. Szkoły współpracują także z psychologami, będącymi w stanie podjąć się diagnozy dziecka. Bardzo ważne jest natomiast, by nie wywierać na dziecku zbyt dużej presji i nie krytykować je za doznawane lęki i trudności, przy jednoczesnym zaznaczaniu, że chodzenie do szkoły to jego obowiązek.

Pod tym linkiem znajdziesz więcej interesujących treści, dotyczących skutecznego wspierania rozwoju dziecka.

Fobia szkolna to dość powszechny problem – szacuje się, że dotyka ona 2-3% dzieci, najczęściej w wieku 11-14 lat. Niechęć chodzenia do szkoły jest formą mechanizmu obronnego. Oznacza, że dziecko boryka się z czymś naprawdę dla niego trudnym. Dlatego nie wolno krytykować je za lenistwo czy małą odporność psychiczną. Szkolny świat bywa czasami bardzo nieprzychylny i niektórym dzieciom jest wyjątkowo trudno się w nim odnaleźć. Natomiast uważna i mądra postawa rodziców to jeden z ważniejszych czynników skutecznej pomocy w tego typu sytuacji.